De overheid bezuinigt op de rechtshulp, griffierechten worden verhoogd. Procederen wordt lastiger voor personen en bedrijven die niet beschikken over diepe zakken. Vanuit Amerika, Engeland en Duitsland is er een innovatief alternatief voorhanden: Procesfinanciering. Een alternatief dat wel enige beperkingen in de vorm van regels zou mogen kennen.
Procesfinanciering is een alternatief voor No Cure No Pay, omdat de advocaten niet resultaatafhankelijk beloond worden. De cliënt daarentegen heeft wel de voordelen van no cure no pay en loopt geen risico. Mits goed gereguleerd is procesfinanciering een goede aanvulling op de bestaande mogelijkheden. Dit is ook de mening van de vorige deken van de Orde van Advocaten.
Procesfinanciering No Cure No Pay via een U bocht?
Procesfinanciering is de situatie waarbij een partij de kosten van een procedure op zich neemt. In ruil voor die financiering ontvangt de financierende partij een deel van de opbrengst van de procedure.
De financierende partij kan kennis en kunde inbrengen over de procedure. De financierende partij komt niet tussen de relatie cliënt en advocaat. De cliënt betaalt dus zelf de advocaatkosten.
Procesfinanciering wordt aangeboden op commerciële basis en door non profitinstellingen.
Procesfinanciering wordt aangeboden aan bedrijven en particulieren. Voor particulieren is het meest voor de hand liggende voorbeeld natuurlijk de letselschade. Maar er zijn veel meer zaken waarbij een particulier zijn recht niet kan halen omdat hij minder diepe zakken heeft dan de tegenpartij. Ook voor bedrijven zijn dergelijke zaken goed denkbaar. Voorbeelden zijn ook hier in de David versus Goliath sfeer te vinden. De architect tegen de projectontwikkelaar, de octrooihouder tegen de inbreukmaker. Maar het kan ook zijn dat een op zich solvabel bedrijf geen jarenlange procesrisico’s op de balans wil hebben. Bovendien is er bij procesfinanciering geen beslag op de cash flow. Ook in dat geval kan procesfinanciering uitkomst bieden.
De Engels partijen zijn al jaren actief. Zij beschikken over grote fondsen van tientallen miljoenen en professionele organisaties. Voorbeelden zijn Calunius Capital of Harbour Litigation Funding . Deze partijen zijn ook actief in Duitsland naast specifieke partijen zoalsForis.
Hoe werkt het financieel
Partijen bieden zaken aan voor financiering. De financier kiest uit de hem aangeboden zaken die dossiers die hij wenst te financieren. Het percentage aangenomen zaken ligt rond de 10%. Op deze manier werkt procesfinanciering als een “second opinion” op de kansen van de zaak. De beoordeling van de dossiers is in handen van een “investment committee”, waaraan ook vaak ervaren advocaten deelnemen. Belangrijke aspecten bij de beoordeling zijn de verhaalbaarheid van de vordering, de solvabiliteit van de wederpartij en de proceskansen. De vergoeding verschilt per zaak en ligt afhankelijk van de risico’s tussen de 20 en 60%. In een procedure voor het Hof van Discipline in Den Haag werd bepaald dat een vergoeding van 40% niet exorbitant was.
Procesfinancieringspartijen zijn een vorm van “venture capital”, of wel risicodragend kapitaal. De fondsen staan open voor investeerders. Zij brengen het geld binnen voor een gesloten fonds. Hieruit worden enkele dossiers gefinancierd. De opbrengsten en verliezen vallen in het fonds. Aan het einde van de looptijd wordt het geld uit het fonds uitgekeerd. De doelstelling is een rendement van minimaal 20%.
Nederland
Ook in Nederland zijn er voorbeelden van bedrijven die aan procesfinanciering doen. Tot 2011 was de bekendste Sirus. Dit bedrijf staakte de activiteiten omdat er vaker geschikt moest worden in zaken. Specifiek voor letselschade is er de Nederlandse Letselstichting NLS. Deze stichting werkt met een beperkt aantal kantoren. Liesker Legal doet in Nederland aan procesfinanciering, met uitzondering van letselschade. Bovendien stellen zij een ondergrens aan het financiële belang van € 150.000. Onlangs verscheen een artikel in het Advocatenbladover dit onderwerp.
Een internationale partij met een vestiging in Nederland is Omni Bridgeway Zij specialiseren zich op cross border geschillen.
Alternatieve vormen zijn De Stichting Kosteloos Proces in Tilburg, een samenwerkingsverband van de rechtswinkel en het advocatencollectief. Zij financieren procedures voor minder draagkrachtigen. Fondsen komen uit donaties en de opbrengsten van gewonnen procedures.
Een andere optie is cessie van vorderingen in een faillissement. De crediteur draagt zijn vordering over aan een bedrijf, ontvangt een vergoeding en tekent een akte van cessie. De overnemende partij hoopt op een hogere uitkering en voert hier eventueel procedures voor. Een al langer bestaande partij is Invadco
De industrie van procesfinanciering is in Engeland veel verder ontwikkeld dan in Nederland. Zo bestaat er een vereniging van procesfinanciers ALF. Deze stelt regels op waar leden aan moeten voldoen.
Regels stellen
Aan procesfinanciering zijn risico’s verbonden. Deze kunnen slecht uitpakken voor de zwakste partij die zijn procesrisico wilde verminderen door financiering. In Engeland zijn aanbevelingen gedaan door de commissie Jackson. Deze zijn overgenomen door de Association of Litigation Funders (ALF). De belangrijkste zijn:
– een fonds moet een buffer bezitten voor 36 maanden juridische kosten;
– slechts onder strikte vooraf bekende voorwaarden kan het fonds zich terugtrekken uit de procedure;
– de controle op de procedure en de belangrijke beslissingen blijven in handen van partijen en hun advocaten.
Conclusie
Procesfinanciering kan een aanvulling zijn om de toegang tot het recht te waarborgen. Regels zijn noodzakelijk ter bescherming van de zwakke partijen in deze. Financieel zou ook in Nederland procesfinanciering lucratief kunnen zijn.