Met de blockchain is het einde ingeluid van het notariaat, de bankensector en andere vertrouwensorganisaties.
Wat is er echt te verwachten van deze aangekondigde Apocalyps? Mijn inschatting is dat de bedreiging voor het notariaat ernstig wordt overschat. Mede omdat de rol van de notaris wordt onderschat. Wat kan een notaris er dan wel mee?
Theoretische mogelijkheden
Met Blockchaintechnologie hebben mensen voor veel transactie geen banken, overheid of notarissen meer nodig. Ze regelen hun zaken zelf, online en goedkoop. Zij kunnen elkaar dankzij de technologie vertrouwen. Het bekendste voorbeeld is de Bitcoin, de munteenheid waar geen bank aan te pas komt. Dankzij blockchaintechnologie kan een gewaarmerkte reeks van transacties worden opgeslagen en geraadpleegd. Deze reeks is bovendien voor iedereen en overal ter wereld toegankelijk en geautoriseerd. Dit biedt ongekende mogelijkheden voor het formaliseren van afspraken en de registratie ervan. Hiermee komt een deel van de functie van het notariaat onder druk.
De grootste kansen op korte termijn liggen in landen waar momenteel geen registers bestaan. Landen zonder kadaster, zonder merkendepot, zonder betrouwbaar overheidsapparaat.
Authentieke akte en andere waarborgen
De blokchain is niet door de wetgever erkend. De kracht van het bewijs is dus een stuk minder dan van een akte van de notaris. De notaris kan op grond van zijn wettelijk geregelde positie een zogeheten authentieke akte opstellen. De kracht van die akte staat vast.
De notaris doet nog wel iets meer bovendien. De notaris controleert de inhoud van de titel. Stel u koopt een huis. De notaris controleert niet alleen of de verkoper rechthebbende is om het huis te leveren. De notaris controleert ook de inhoud van de akte. Moeten bepaalde erfdienstbaarheden worden overgenomen in het koopcontract, moeten nog andere bepalingen opgenomen over energielabels, olietanks en dergelijke. Deze inhoudelijke controle kan en zal niet vervangen worden door de pure registratie van de blokchain.
Kansen voor het notariaat
Er zijn vast genoeg innovatieve ideeën te bedenken voor het notariaat met deze techniek. Bijvoorbeeld de invoering van een aparte dienst met blokchaintechnolgie door een notariskantoor (of de KNB) kan een succesvolle innovatie zijn. De notaris biedt dan de mogelijkheid om onderhandse aktes te registreren via de blockchain. Dat is verdomd handig nu bijvoorbeeld De Belastingdienst geen onderhandse aktes meer wil bewaren. Of mensen die hun inboedel willen vastleggen om beslaglegging te voorkomen.
De notaris opent een portal dat deze dienst biedt en combineert zo het vertrouwen van de oude economie met de nieuwe technologie.
Tussen droom en daad
Er zijn anno 2016 nog wel wat praktische zaken die een grote invoering van de blokchain in de weg staan. Nog los van de punten hiervoor genoemd over het notariaat.
1. Betaling in bitcoins. De autorisatie in de keten is niet gratis. Iedere computer vraagt een kleine vergoeding voor het uitvoeren van de autorisatie. Deze vergoeding wordt betaald in bitcoins. De virtuele munt mag dan een hype zijn geweest, het werkelijke bezit van de munt is redelijk beperkt.
2. Concurrentie. Naast de blokchain met bitcoin betaling is er ook nog een andere variant, namelijk Ethereum. Ook worden door Centrale banken en andere partijen varianten ontwikkeld op de blokchaintechnolgie. Er is dus nog geen uitgekristalliseerd platform. Vergelijk het met de begintijd van de videobanden, VHS, Betamax en Video200.
3. Niet uitgekristalliseerd. De bitcoin is nog lang niet uitgekristalliseerd. Niet op punten als controleerbaarheid en integriteit.
Notaris nog niet uitgestorven
Blockchaintechnolgie is technisch gezien een perfect systeem voor de registratie van aktes. Vooral voor onderhandse aktes en overeenkomsten is de mogelijkheid om een datumstempel te verkrijgen een mooie uitkomst.
Notarissen moeten snel een proef starten. met deze techniek. Schrijf een prijsvraag uit voor programmeurs. Doe mee met discussies over dit onderwerp. Zorg dat je vooraan staat, anders wordt je straks gepasseerd.
Juridisch inhoudelijk zal de technologie voorlopig geen bedreiging vormen voor de notaris.
Wat is de blockchain?
Blockchain is een technologisch concept. Het maakt het mogelijk om online een document of foto te registreren. Die registratie is onomkeerbaar en gecontroleerd. Een document geregistreerd met blokchaintechnologie is dus voorzien van een datumstempel en een echtheidsbewijs.
Stukje techniek
De blockchain is een openbaar onlineregister van transacties. De vertaling van blockchain is een ketting van blokjes. De ketting kan alleen langer gemaakt worden. De oudere blokjes blijven altijd in dezelfde volgorde in de ketting. Ieder blokje van de ketting wordt door alle computers in het netwerk gecontroleerd voordat het aan de ketting wordt geregen. Deze controle voldoet aan een strikte set van regels.
Een voorbeeld aan de hand van de Bitcoin. Persoon A wil betalen aan persoon B met een bitcoin. De transactie wordt verpakt als een blokje. Het blokje wordt aangeboden voor controle aan het netwerk. Hier wordt gecontroleerd of de aanbieder eigenaar is van de bitcoin. Na goedkeuring wordt het blokje toegevoegd aan de ketting. Vanaf nu is de bitcoin van de ontvanger in deze transactie.
Wil je het nog eens nalezen, dat kan in Bitcoin voor dummy’s.
Praktijk nu in 2016
Er zijn nog geen toepassingen in Nederland beschikbaar die het werk van de notaris in gevaar brengen. Er is wel een leuk voorbeeld van een mogelijke toepassing. Deze is met veel gevoel voor drama al de “blokchain notary” gedoopt. Maar de betaversie kan nog niet veel meer dan een datumstempel aan een document of foto meegeven.
Wat kan de blokchain notary? Je kunt een document of een foto uploaden. Vervolgens wordt deze voorzien van een datumstempel. Hiermee staat vast dat het betreffende document of foto op die datum is vastgelegd. Hiermee kun je vastleggen dat je een bepaald idee had, of dat een bepaald contract bestond op een bepaalde datum. Bewijsrechtelijk is deze formalisering handig kunnen zijn bij bepaalde contracten die nu in een onderhandse overeenkomst of akte zijn vastgelegd.